Ik heb een artikel geschreven over mijn bezoek aan Suriname dat deze maand in ‘Kunstzone’ staat. Voor de paar studenten die daar nog geen abonnement op hebben: hier het artikel (-:

——————-
“Ik geef je een Surinaamse Brasa!”

Steeds vaker vertrekken onze studenten van de opleiding docent muziek in Utrecht in hun vierde jaar naar het buitenland om hun horizon te vergroten. De afgelopen jaren zijn ze geweest in Indonesië, Spanje, Zweden, Sri Lanka, Suriname, Ghana, Bolivia…en allemaal met andere redenen. Natuurlijk stellen wij als opleiding de eis dat ze in het land van hun keuze muzieklessen gaan geven, en waar het kan muzieklessen te volgen. Toch lijkt de primaire reden vaak een andere. Het willen helpen van mensen in ontwikkelingslanden, het doen van zendelingwerk of op zoek gaan naar je roots van vóór je adoptie…een kleine greep uit de motivaties van studenten.
Dion Bossers, 4e jaars student van onze opleiding, deed een onderzoek naar de motivaties van studenten en conservatoria voor en het rendement van buitenland stages. Uit haar scriptie komt naar voren dat het je in een andere cultuur bevinden een nieuw oogpunt geeft, een nieuwe blik op bekende materie, een frisse kijk op aan de oppervlakte misschien uitgekauwde onderwerpen. Dezelfde ervaring had ik als docent van het conservatorium.

Het IOL
In november van het afgelopen jaar werd ik gevraagd om gastlessen muziekeducatie te komen geven op het Instituut Opleidingen Leraren (IOL) in Paramaribo, Suriname. Op wat laten bleek zeer Surinaamse wijze was ik in contact gekomen met iemand die iemand kende van het IOL en die wel vond dat ik misschien iets kon wat ze daar niet konden…
Later bleek dat ik niet de eerste hoofdvakdocent van een Nederlands conservatorium was die een bezoek bracht aan Suriname. Peter den Ouden, Frans Haverkort, Ab Sandbrink en een aantal andere collega’s gingen me voor. Blijkbaar lag er een behoefte in Suriname, en beschikten ze over de juiste overredingskracht om mensen ertoe te verleiden een aantal week naar Suriname te vertrekken.
Een belangrijke reden werd me duidelijk toen ik samen met mijn collega Christiane Nieuwmeijer in Paramaribo het vliegtuig uitstapte in de warme koesterende avondzon. Nog duidelijker werd het me toen ik kennis maakte met het land en zijn inspirerende inwoners.

MoB acte
Na een gesprek met Ramon Williams, directeur van de afdeling Muziek van het IOL, kreeg ik meer zicht op muziekeducatie in Suriname. Hij geeft al een groot aantal jaar leiding aan deze opleiding die een MoA acte verzorgt. Een tijdje terug is het gelukt een MoB opleiding te starten. Dit onderscheid maken we in Nederland niet meer. Daarvoor in de plaats is het 1e en 2e graads werkveld gekomen, en ook die is momenteel aan het verwateren. Een MoA acte betreft dan het 2e graads gebied inclusief basisschool, en de MoB acte betreft dan ook het 1e graads gebied. De studenten uit de MoB opleiding zijn voor een groot deel mensen die al (lang) werkzaam zijn in het muziekonderwijs en gevraagd zijn terug te komen om zich verder te scholen. Een hele diverse groep studenten dus, met een heel eigenzinnige en krachtige eigen input. Dat was ons uitgangspunt voor de lessen die we wilden geven.

Visie
Het was direct duidelijk dat de studenten allemaal een heldere visie hadden over het nut van muziekeducatie. Bovendien bleek dat zij bijzonder goed in staat waren dit te verwoorden op inspirerende en zeer welbespraakte wijze.
Ik citeer Maarten Couthino:
“Muziekopvoeding is in onze hedendaagse maatschappij niet weg te denken daar ze opvoeding is tot auditieve waarneming en communicatie. Onbevooroordeeld auditief waarnemen vergt voldoende concentratie, doorzettingsvermogen, zelfdiscipline en soepelheid, de juiste eigenschappen die voorwaarden zijn van creatief gedrag. Creativiteit in de muzikale vorming staat niet los van bewustmakingsprocessen. Tijdens de muziek lessen op onze school moeten de leerlinge de gelegenheid hebben om bewust te worden van luisteraar, producent, consument en vertolker. Creatieve muziekopvoeding bewerkstelligt ook een maatschappijkritische attitude bij onze leerlingen.”

Voor mij is het evident dat Maarten spreekt vanuit ervaring, kennis, bevlogenheid en inspiratie. Dit wierp wel direct de vraag op wat wij dan zouden gaan doen tijdens onze gastlessen.
Uiteindelijk hebben wij ons gericht op het ‘Hoe’. Als muziekeducatie dan zo belangrijk is, als het de leerlingen opvoedt tot ‘maatschappij kritische burgers’, hoe moet je dan de lessen geven? Als je divergente, creatieve denkers/doeners wilt opvoeden, hoe geef je dan je onderwijs vorm?

Practise what you preach
Zes inspirerende, hilarische, hartverwarmende en zeer intensieve lessen waarin wij de studenten prikkelden om zelf hun input te geven waren het gevolg. De bewustwording dat niet wij als ‘docenten uit Nederland’ de waarheid in pacht hebben, maar dat zij allen dat al lang bezitten en kunnen uitdragen was de metafoor voor onze boodschap van ‘leerlinggestuurd onderwijs’: Practise what you preach. In mij zit geen enkele twijfel dat deze groep Surinaamse studenten al lang alle competenties bezitten om muziekeducatie in Suriname verder te ontwikkelen, net zoals ik er geen enkele twijfel over heb dat elke kind muzikaliteit bezit die wacht op het juiste moment en de juiste context om eruit te komen om zo tot ontwikkeling te komen.
Het is belangrijk om na te denken over het ‘waarom’ van muziekeducatie, maar uiteindelijk gaat het om het ‘hoe’. Dat was ook mijn persoonlijke eyeopener. Dat heb ik mee terug genomen naar Nederland. Uiteindelijk creëer je geen cultureler land door over het nut te discussiëren maar door ontzettend goed en prikkelend muziekonderwijs te verzorgen in alle lagen van de bevolking.
Suriname: ik geef je een ‘brasa’. Dank je wel voor je warmte en openheid.